Faalangst bij je kids?
10 september 2024
Ik kan het toch niet! Ik ben dom en het gaat me nooit lukken! Riep je kind al eens zoiets, nog voor het zelfs maar probeerde? Ligt zoon of dochter de nachten voor een toets wakker? Verliest je kind zich in de details omdat het alles tot in de puntjes wil kennen? Herkenbaar? Dan kan het wel eens zijn dat hij of zij last heeft van faalangst. Gelukkig hebben we in deze blog voor jou de beste tips & tricks verzameld om dat monster bij de horens te vatten. No stress!
Faalangst?!
Je enthousiaste spraakwaterval van een dochter is normaal gezien altijd de eerste om haar hand op te steken in de klas, maar kruipt stil in een hoekje als ze een spreekbeurt moet geven. Of je zoon – de Kevin De Bruyne van het lokale voetbalteam – durft niet meer te schieten op doel, omdat hij zo bang is om te missen. En je Pieter Brueghel de Zeer Jonge? Die wil plots geen verfborstel meer vastpakken als hij voor de tekenschool een kunstwerk op punten moet maken.
Het is een vervelende stemmetje in het hoofd van je kind dat fluistert dat het niet goed genoeg is of dat het iets niet zal kunnen. Een stemmetje dat heel stil kan klinken, maar dat toch een serieuze impact kan hebben.
Faalangst is simpelweg de angst om fouten te maken, om – al dan niet letterlijk - te struikelen, om niet te voldoen aan verwachtingen van ouders, van zichzelf, van de wereld, van de leerkracht. Het is de schrik … om te falen. En die angst kan zeer plots opduiken, maar erg hardnekkig zijn. Door samen met je kind op zoek te gaan naar de triggers en manieren te zoeken om ermee om te gaan, kunnen jullie die faalangst de baas worden.
First things first, er bestaan verschillende vormen van faalangst. De cognitieve vorm is de meest gekende. Daarbij is je kind bang om fouten te maken op toetsen, om een presentatie te geven of blokkeert het zelfs helemaal als het een dialoogje moet voeren in het Frans. Minder bekend zijn sociale faalangst – waarbij kinderen het moeilijk hebben om bijvoorbeeld vrienden te maken, omdat ze ervan overtuigd zijn dat anderen hen toch maar stom vinden – en motorische faalangst, de angst om te vallen bij het lopen of dansen of om tijdens andere fysieke activiteiten slecht te scoren en iets fouts te doen.
Vang de signalen op en herken faalangst
Faalangst bestaat dus in heel veel verschillende vormen. Hoe je het dan herkent als ouder? Door je kind goed te observeren. Misschien verandert er iets in het gedrag, zo vlak voor een grote toets. Tonen huilbuien dat er iets aan de hand is? Of weigert je kind plots naar de training te gaan, terwijl het anders altijd zo enthousiast is? Jij kent als ouder je kind het best. Onderzoek eens wat de oorzaak is van dat veranderde gedrag. Babbel met elkaar of ga op onderzoek uit: is er iets gebeurd tijdens de training of blijkt dat jouw kind zelf onrealistische eisen aan zichzelf stelt?
Een perfectionistisch kind is over het algemeen gevoeliger voor faalangst. Doordat het de lat hoog legt voor zichzelf, wordt het moeilijk om elke keer opnieuw over die lat te geraken. Het resultaat: vermijdingsdrang, uitstelgedrag, angst, stress, moeilijk slapen, hoofd- of buikpijn of boos worden. Of omgekeerd, want je kind kan in dat geval ook erg stil en teruggetrokken worden.
Hoe weet je nu zeker dat het gaat om faalangst? Goeie vraag! We hebben allemaal wel eens momenten waarop de paniek toeslaat en we stress ervaren. Het verschil tussen gezonde stress en faalangst is dat het laatste elke keer opnieuw terugkomt als er gelijkaardige zaken staan te gebeuren, zoals de begin van een examenperiode, een spreekbeurtenreeks of een toernooi. En zelfs al is er geen onmiddellijke ‘dreiging’, dan nog blijft dat vervelende stemmetje in het hoofd van je kind hangen en belemmert het hen bijvoorbeeld ook tijdens het oefenen of trainen.
De lichamelijke en emotionele impact van faalangst is ook veel groter dan die van occasionele stress. Denk maar aan terugkerende buikpijn of hyperventilatie.
Wat kan jij doen?
Misschien voel je je hulpeloos als ouder van een faalangstig kind. Dat is heel normaal. Maar…weet dat er wel wat tools, tips en strategieën bestaan om je kind doorheen moeilijke momenten te loodsen. Pas op: elk kind is anders, dat weten we ook. Probeer wat jij denkt dat kan werken en pas eventueel aan op maat.
🗣️ Babbel erover
Merk je dat je kind zich plots angstig – of in ieder geval anders - gedraagt? Probeer het gesprek aan te gaan. Niet altijd gemakkelijk, want niet ieder kind praat graag over emoties. Wat kan helpen is benoemen wat je ziet en hoe je je erbij voelt. Bijvoorbeeld: “Ik heb gezien dat je huilde toen je de woordenschat voor Frans moest leren. Dat maakte me bezorgd, want ik had dat nog niet eerder gezien. Kan je me vertellen wat er aan de hand is? Zo kan ik je misschien helpen.” Maak er een open en eerlijk gesprek van en luister – ook naar wat je kind niet letterlijk vertelt.
👍 Benadruk de inspanning
Niet de bestemming is het belangrijkst, wel de weg er naartoe. Oké, dat is niet helemaal correct in een schoolcontext. Maar toch is ook het proces en de voortgang die je kind laat zien, minstens even belangrijk dan de punten die het behaalt op een test. Fouten maken is helemaal oké, want daaruit kan je leren.
Zo kan je zoon misschien geen wiskundeknobbel hebben, maar heeft hij ondanks minder goede punten toch erg zijn best gedaan op een taak. Hij heeft getoond dat hij kan doorzetten en dat hij het écht wil snappen. Dat is op zich al heel veel waard. Toon dat je ook trots bent op die inspanning.
🛠️ Tools zat!
Naast zelfhulpboeken bestaan er ook heel wat leuke fidgettoys of kauwkettingen en -armbanden. Die lossen het probleem van de faalangst uiteraard niet op, maar geven je kind wel de kans om wat spanning los te laten. Ook apps zoals Headspace of Calm kunnen helpen.
Om het studeren in goede banen te leiden en overzichtelijk te houden, helpt een goede en duidelijke planning – op papier of op een andere manier gevisualiseerd in huis: een planbord, een weekplanner of zelfs een takenplanner met symbolen. En ligt je kind ’s nachts te piekeren? Dan is een verzwaarde deken ook een optie.
👋 Be there
Luister en begeleid, maar probeer de oplossing niet aan te reiken. Niet altijd even gemakkelijk, want als je kind verdrietig is of zich slecht voelt, wil je als ouder dat gevoel wegnemen. Toon dat je er bent en leer hen stap voor stap de uitdaging aangaan. Kan je het niet alleen? Er bestaan heel wat coaches voor faalangsttraining en gespecialiseerde psychologen. De school of het CLB kunnen je zeker doorverwijzen.
👫 Je staat niet alleen
Over de school gesproken: leerkrachten hebben vaak heel wat ervaring in omgaan met faalangstige leerlingen. Overleg samen met de juf of meester (of zorgleerkracht) welke aanpak zou kunnen helpen. Als jullie samen dezelfde ondersteuning kunnen bieden, krijgt je kind een duidelijk signaal en voelt het zich gesterkt. Alleen dat al kan verschil maken.
Als ouder omgaan met de faalangst van je kind is een uitdaging, maar weet dat je er niet alleen voor staat. Samen met je kind, de school en eventuele professionals kunnen jullie een manier vinden om met de schrik om te gaan en hem zelfs te overwinnen. En wie weet….misschien leer je intussen ook zelf wel wat over omgaan met je eigen angst. Want eerlijk? We hebben toch allemaal wel eens van die stressmomenten, nee?
Nog op zoek naar iets om je kindje te helpen bij zijn of haar angsten? Ontdek ons uitgebreide aanbod voor stress en angsten te kanaliseren en te focussen. 👇
Kinderen leren elke dag bij, wij dus ook.
Schrijf je in en krijg 5 euro korting!